Co to jest pasternak – warzywo korzeniowe z rodziny selerowatych
Pasternak to fascynujące warzywo korzeniowe, które od wieków gości na stołach w Europie, choć dziś jest nieco mniej popularne niż jego kuzyni, marchew i pietruszka. Z botanicznego punktu widzenia, pasternak pospolity (Pastinaca sativa) należy do rodziny selerowatych (Apiaceae), tej samej, do której zaliczamy również wspomniane marchew, pietruszkę, a także koper czy anyż. To właśnie przynależność do tej rodziny nadaje mu pewne charakterystyczne cechy, zarówno w wyglądzie, jak i w smaku. Choć często mylony z pietruszką, pasternak posiada swoje unikalne walory, które warto odkryć. To warzywo o bogatej historii i imponujących wartościach odżywczych, zasługujące na swoje miejsce w nowoczesnej kuchni.
Pasternak – jak wygląda korzeń i liście?
Korzeń pasternaku to jego najbardziej rozpoznawalna część, która stanowi główny cel uprawy. Jest on biało-żółty, o charakterystycznym, stożkowatym kształcie, przypominającym grubszą i dłuższą marchewkę lub pietruszkę. Może osiągać imponujące rozmiary, nierzadko dorastając do 40 centymetrów długości, a jego średnica jest zazwyczaj większa niż u korzenia pietruszki. Wierzch korzenia, czyli miejsce, gdzie wyrasta natka, często posiada ciemniejszą obwódkę, co jest jedną z cech odróżniających go od pietruszki. Liście pasternaku są pierzaste, podobne do liści marchwi, jednak nieco jaśniejsze i pokryte delikatnym meszkiem od spodu, co również stanowi pewną wskazówkę przy próbie odróżnienia go od innych warzyw korzeniowych.
Taksonomia, pochodzenie i rozmieszczenie pasternaku
Pasternak pospolity, naukowo znany jako Pastinaca sativa L., jest rośliną dwuletnią, należącą do rodziny selerowatych. Jego historia sięga głęboko w przeszłość, a dzikie odmiany pasternaku naturalnie występują na obszarze Europy i Azji. Z czasem został zawleczony na inne kontynenty, gdzie również zaczął być uprawiany. Warto zaznaczyć, że dziki pasternak, choć podobny w wyglądzie, zazwyczaj posiada cieńsze i bardziej łykowate korzenie w porównaniu do odmian uprawnych, które zostały wyselekcjonowane pod kątem lepszego smaku i tekstury. Od XVIII wieku pasternak był jednym z podstawowych produktów spożywczych w Europie, stanowiąc ważny element diety wielu społeczeństw.
Czym się różni pasternak od pietruszki?
Choć pasternak i pietruszka należą do tej samej rodziny selerowatych i często bywają mylone, istnieją między nimi zauważalne różnice, które warto znać. Najbardziej oczywista różnica dotyczy wyglądu korzenia: pasternak ma zazwyczaj korzeń większy, grubszy i o jaśniejszej, biało-żółtej barwie w porównaniu do kremowej lub białej pietruszki. Kolejną cechą odróżniającą pasternak jest delikatny meszek pokrywający liście od spodu oraz często widoczna ciemna obwódka w miejscu, gdzie wyrasta natka. Różnice te, choć subtelne, pomagają w identyfikacji tego warzywa.
Pasternak – mniej popularny kuzyn marchewki
Pasternak, podobnie jak marchewka, jest warzywem korzeniowym, które zyskało popularność dzięki swojej słodyczy i wszechstronności w kuchni. Jednak w przeciwieństwie do wszechobecnej marchewki, pasternak pozostaje w cieniu, będąc warzywem nieco mniej popularnym. Niemniej jednak, jego walory smakowe i odżywcze sprawiają, że jest on godnym uwagi zamiennikiem lub uzupełnieniem dla bardziej znanych warzyw. Jego łagodny, lekko orzechowy i słodkawy smak, który po obróbce cieplnej nabiera karmelowych nut, czyni go doskonałym składnikiem wielu potraw.
Jak smakuje pasternak i jakie ma wartości odżywcze?
Smak pasternaku jest jego niewątpliwą zaletą, która sprawia, że coraz więcej osób sięga po to zapomniane warzywo. Jego smak jest opisany jako łagodny, słodkawy, z wyczuwalnymi nutami orzechowymi i subtelną pikantnością. Co ciekawe, podczas obróbki cieplnej, zwłaszcza pieczenia, jego słodycz pogłębia się, nabierając przyjemnych, karmelowych aromatów. Jest to warzywo niezwykle wszechstronne, które można spożywać na wiele sposobów, zarówno na surowo, jak i po obróbce termicznej. Wartości odżywcze pasternaku również robią wrażenie. Jest on bogaty w witaminy, zwłaszcza witaminę C i witaminy z grupy B, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ponadto, dostarcza cennych minerałów, takich jak potas, magnez, wapń i żelazo, a także znaczną ilość błonnika pokarmowego.
Bogactwo witamin i minerałów w pasternaku
Pasternak to prawdziwa skarbnica witamin i minerałów, które wspierają nasze zdrowie. Wśród witamin, na szczególną uwagę zasługuje wysoka zawartość witaminy C, która jest silnym antyoksydantem i wzmacnia odporność. Znajdziemy w nim również szereg witamin z grupy B, w tym kwas foliowy, który jest kluczowy dla prawidłowego rozwoju komórek i układu nerwowego. Jeśli chodzi o minerały, pasternak dostarcza przede wszystkim potasu, niezbędnego dla regulacji ciśnienia krwi i pracy serca, a także magnezu, który wpływa na funkcjonowanie mięśni i układu nerwowego. Obecność wapnia jest ważna dla zdrowych kości, a żelaza dla produkcji czerwonych krwinek. Dodatkowo, pasternak jest dobrym źródłem błonnika, który wspomaga trawienie.
Dlaczego warto jeść pasternak – jego właściwości zdrowotne
Regularne spożywanie pasternaku może przynieść wiele korzyści zdrowotnych. Dzięki zawartości błonnika, warzywo to wspomaga proces trawienia, regulując pracę jelit i zapobiegając zaparciom. Błonnik działa również jako prebiotyk, odżywiając korzystną florę bakteryjną w jelitach. Pasternak posiada również właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze, co przypisuje się zawartym w nim olejkom eterycznym. W medycynie ludowej pasternak był stosowany pomocniczo w leczeniu różnych dolegliwości, w tym chorób skóry, takich jak bielactwo, oraz schorzeń układu krążenia. Surowy pasternak, dzięki swoim właściwościom, jest często określany mianem „superfood” i może być z powodzeniem dodawany do sałatek, wzbogacając ich smak i wartość odżywczą. Jest to również warzywo często wybierane do żywienia niemowląt ze względu na łagodny smak i łatwostrawność.
Wykorzystanie pasternaku w kuchni i jego sezon
Pasternak to warzywo niezwykle wszechstronne, które można wykorzystać na wiele sposobów w kuchni, wzbogacając smak i wartość odżywczą wielu potraw. Jego sezon na zbiory trwa od jesieni, zazwyczaj od września, aż do wczesnej wiosny, czyli do marca, z głównym okresem najlepszej jakości przypadającym na miesiące od listopada do marca. W tym czasie korzenie są najsłodsze i najbogatsze w składniki odżywcze. Pasternak świetnie sprawdza się jako składnik zup, nadając im głębi smaku i słodyczy. Może być również przygotowany w formie puree, które stanowi doskonały dodatek do dań mięsnych lub rybnych. Popularne jest także pieczenie pasternaku, często w towarzystwie innych warzyw korzeniowych, gdzie nabiera on karmelowych nut. Można go również smażyć, dodawać do sałatek, a nawet wykorzystywać w przepisach na desery, gdzie jego naturalna słodycz idealnie komponuje się z innymi składnikami.
Pasternak w kuchni: przepisy na zupy, puree i pieczone dania
Pasternak otwiera szerokie pole do kulinarnych eksperymentów. Jednym z najpopularniejszych sposobów jego przyrządzania są zupy krem, gdzie pasternak stanowi bazę, nadając potrawie delikatną słodycz i aksamitną konsystencję. W połączeniu z innymi warzywami, takimi jak marchew, ziemniaki czy cebula, tworzy sycące i aromatyczne danie. Kolejnym klasycznym zastosowaniem jest puree z pasternaku, które można przygotować, gotując lub piekąc korzeń, a następnie blendując go z odrobiną masła, mleka lub śmietanki. Puree to stanowi doskonały substytut dla tradycyjnego ziemniaczanego puree, oferując ciekawszy smak. Pasternak doskonale nadaje się również do pieczenia. Pokrojony w słupki lub kawałki, skropiony oliwą, ziołami i przyprawami, a następnie zapieczony w piekarniku, staje się chrupiącą i aromatyczną przekąską lub dodatkiem do obiadu. Można go również wykorzystać jako składnik zapiekanek, risotto czy nawet jako dodatek do dań mięsnych, gdzie jego słodycz równoważy smak mięsa.
Uprawa pasternaku i przechowywanie korzeni
Uprawa pasternaku jest stosunkowo prosta, co czyni go dostępnym nawet dla początkujących ogrodników. Pasternak preferuje stanowiska słoneczne i żyzne, przepuszczalne gleby, najlepiej lekko piaszczysto-gliniaste. Nasiona pasternaku kiełkują wolno i źle znoszą przesadzanie, dlatego zaleca się wysiew bezpośrednio do gruntu wczesną wiosną. Ważne jest, aby zapewnić odpowiednią odległość między nasionami, aby korzenie miały miejsce do swobodnego wzrostu. Po zebraniu korzeni pasternaku, można je przechowywać przez długi czas. Najlepszym sposobem jest przechowywanie ich w chłodnym i wilgotnym miejscu, na przykład w piwnicy, w skrzyniach z piaskiem lub trocinami. Korzenie można również mrozić po uprzednim obraniu, pokrojeniu i zblanszowaniu, co pozwala cieszyć się ich smakiem przez cały rok.
Podsumowanie: pasternak – dawne i wartościowe warzywo
Pasternak, niegdyś jedno z podstawowych warzyw w Europie, dziś powoli wraca do łask, odkrywany na nowo przez kucharzy i miłośników zdrowej żywności. To warzywo korzeniowe, należące do rodziny selerowatych, charakteryzuje się białoo-żółtym, stożkowatym korzeniem o słodkawym, lekko orzechowym i pikantnym smaku, który nabiera karmelowych nut po obróbce cieplnej. Bogaty w witaminy (szczególnie C i z grupy B), minerały (potas, magnez, wapń, żelazo) oraz błonnik, pasternak oferuje szereg korzyści zdrowotnych, wspierając trawienie i wykazując właściwości antybakteryjne. Jego sezon trwa od jesieni do wiosny, a wszechstronność w kuchni pozwala na wykorzystanie go w zupach, puree, pieczonych daniach, a nawet deserach. Łatwy w uprawie i długo przechowujący się, pasternak jest z pewnością warzywem wartym ponownego odkrycia i docenienia.
Dodaj komentarz